Takas Mahsup Talebi davası, bir borçlu ile alacaklı arasındaki alacak ve borçların birbirine karşılık olarak hesaplanıp mahsup edilmesi için Bursa avukat tarafından açılan bir dava türüdür. Takas, iki tarafın birbirlerine olan borçlarını karşılıklı olarak düşürmesi anlamına gelir. Mahsup ise, bu takas işleminin gerçekleştirilmesi ve iki borcun birbirine karşılık gelerek dengelenmesi işlemidir. Bu dava, borçlu olan kişinin, alacaklısına karşı daha önceki alacaklarının olduğunu ileri sürerek, bu alacakların borçtan düşülmesini istemesi durumunda açılır.
Türk Hukuku’nda, özellikle ticaret hayatında, karşılıklı borçların mahsup edilmesi, taraflar arasındaki ilişkilerde pratik bir çözüm sunar. Takas mahsubu, taraflar arasında borçların takas edilmesini sağlamanın yanı sıra, ilgili borçların ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmayı da hedefler.
Takas Mahsup Hakkı Nedir?
Takas mahsup hakkı, bir kişinin alacağı ile karşısındaki kişinin borcunu birbirine sayarak borçlarını kısmen veya tamamen ortadan kaldırması anlamına gelir. Bu hak, alacaklı ve borçlu arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinde önemli bir yer tutar. Ancak, her alacaklı borçluya karşı bu hakkı kullanamaz. Takas yapabilmek için belirli şartların yerine getirilmiş olması gerekir.
Türk Borçlar Kanunu’na göre, takas yapabilmek için her iki tarafın da karşılıklı olarak birbirlerine borçlu olmaları gerekmektedir. Ayrıca, takasın geçerli olabilmesi için borçların birbirine denk olması ve belirli bir ödeme vadesinin geçmiş olması gerekir. Borçlar birbirini karşılayacak şekilde denk olmalı ve alacak miktarı ile borç miktarı karşılıklı olarak birbirine mahsup edilebilmelidir.
Takas hakkı, tarafların karşılıklı anlaşmazlıklarının çözümlenmesi açısından oldukça önemli bir enstrümandır. Takas mahsup hakkının kullanılabilmesi için, tarafların borç ve alacaklarını doğru şekilde belirlemesi gerekmektedir. Bu doğrulama işlemi, bazen bir dava sürecini gerektirebilir.
Takas Mahsup Talebi Davası Şartları
Takas Mahsup Talebi davasının açılabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartlar, hem borçlu hem de alacaklı taraf için belirli hukuki prosedürleri kapsar. Bu davada, tarafların birbirlerine olan alacaklarını belirleyip bu alacakları takas yaparak birbirinden düşürme haklarını kullanabilmeleri için şu şartların yerine gelmesi gerekmektedir:
- Karşılıklı Borçlar Bulunmalıdır
Takas mahsup talebi için, her iki tarafın da karşılıklı olarak birbirlerine borçlu olması gerekmektedir. Yani, alacaklı tarafın bir borçludan alacağı, borçlu tarafın da alacaklısına borcu bulunmalıdır. Bu durum, takasın yapılabilmesi için en temel şarttır. - Borçların Geçerli Olması
Takas yapılacak borçların, hukuken geçerli ve belirli bir miktarda olması gerekir. Geçersiz olan veya belirsiz borçlar üzerinden takas yapılamaz. Bu nedenle, her iki tarafın da alacaklarının kesinleşmiş ve geçerli olması gerekmektedir. - Zaman Aşımı ve İcra Durumu
Takas yapılacak alacakların zaman aşımına uğramamış olması gerekir. Ayrıca, alacaklardan biri hakkında icra takibi başlatılmışsa, bu takibin borçlunun ödeme yükümlülüğünü etkilemesi söz konusu olabilir. - Mahsup Edilebilecek Borçların Uygun Olması
Takas işlemi yalnızca aynı türdeki borçlar arasında yapılabilir. Örneğin, bir alacaklıya olan borç ile bir başka borç arasındaki takas, borçların türü veya mahiyeti açısından uyumsuz ise geçerli olmayabilir. - Borçlunun Alacaklı Tarafı Bilgilendirmesi
Borçlu, alacaklısına karşı takas talebinde bulunmadan önce alacaklarını ve borçlarını net bir şekilde belirlemeli ve alacaklı tarafı bilgilendirmelidir. Aksi takdirde, mahkemeye başvuran tarafın talebi geçersiz sayılabilir. - Hakkın Gerçekten Mahsup Edilebilir Olması
Alacak ve borçların birbirine mahsup edilip edilmeyeceği, tarafların ve mahkemelerin değerlendirmesine bağlıdır. Mahsup edilen alacaklar, borcun ortadan kalkmasını sağlar.
Takas Mahsup Talebi Davası Hangi Mahkemede Görülür?
Takas Mahsup Talebi davası, genellikle alacak ve borç ilişkilerinin ticari ya da özel nitelikte olup olmadığına göre farklı mahkemelerde görülebilir.
- Ticari Alacaklar İçin Asliye Ticaret Mahkemesi
Eğer taraflar arasında söz konusu borç, ticari nitelikteki bir alacak ve borç ilişkisini kapsıyorsa, dava Asliye Ticaret Mahkemesi’nde görülür. Ticari davalar, ticaret hayatını düzenleyen kurallar çerçevesinde ele alınır. Dolayısıyla, takas mahsup talepleri de ticari ilişkiler kapsamında değerlendiriliyorsa, ticaret mahkemesinde açılmalıdır. - Ticari Olmayan Alacaklar İçin Asliye Hukuk Mahkemesi
Eğer alacak ve borç ilişkisi ticari bir ilişkiyi kapsamıyorsa, dava Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülür. Hukuk davalarında, borçlunun alacaklıya karşı takas yapma hakkı, aynı şekilde hukuk mahkemelerinde değerlendirilecektir. - İcra İflas Mahkemesi
Eğer alacak hakkında daha önce bir icra takibi başlatılmışsa ve taraflar icra takibi sırasında takas talebinde bulunuyorlarsa, bu durumda icra mahkemesinde de takas işlemi gündeme gelebilir. İcra İflas Kanunu kapsamında, icra takibi sırasında yapılan mahsup işlemleri de incelenebilir.
Takas Mahsup Talebi Davası Harca Tabi Midir?
Takas Mahsup Talebi davasının harçla ilgili durumu, dava türüne ve açılan mahkemeye bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Türk Hukuku’na göre, her dava belirli bir harç ödemeyi gerektirir. Ancak, takas mahsup talebinde bulunulan davalarda da harç uygulanıp uygulanmayacağı şu unsurlara göre belirlenir:
- Ticari Davalarda Harç
Ticari bir borç ilişkisine dayanan takas mahsup talebi davalarında, Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılan davalar, ticari alacaklarla ilgili olduğu için, genellikle harca tabidir. Bu durumda, takas talebine ilişkin dava açılırken, alacak miktarına göre hesaplanan bir harç ödenmesi gerekir. - Hukuk Davalarında Harç
Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülen takas mahsup taleplerinde de harç söz konusu olabilir. Burada da, alacak miktarı üzerinden belirlenen bir harç ödemesi gerekebilir. - İcra Mahkemelerinde Harç
İcra Mahkemesi’nde görülen takas mahsup taleplerinde, dava doğrudan bir icra takibi ile ilgiliyse, takas mahsup talebinin harca tabi olup olmadığı, icra dosyasının bulunduğu mahkeme tarafından değerlendirilecektir. İcra İflas Kanunu’na göre, borçlunun takas talebinde bulunması, dava harcı gerektirmeyebilir. Ancak, bazı durumlarda icra dosyasındaki işlem ücreti ödemeleri yine geçerli olabilir.